korvetten en fregatten voor Indonesië (deel 3 serie over scheepswerf Damen)

Het Sigma ontwerp(1) is de basis voor de export van fregatten, korvetten en OPV's naar een groeiende klantenkring op bijna alle continenten (Australië moet nog veroverd worden, zie later). Het schip kan niet alleen gebouwd worden volgens de wensen van de klant. Damen biedt ook aan lokaal te bouwen.

bron

De eerste klant was begin deze eeuw Indonesië. De marine van dit land had met zes ex-Van Speykklasse fregatten (in de jaren tachtig afgestoten door de Nederlandse marine) en drie nieuwbouw korvetten van Wilton-Fijenoord al een stevige Nederlandse achtergrond. Het wil ook vier nieuwe korvetten kopen.(2)

Wapenexportbeleid

Bij die eerste op stapel staande order blijkt ook dat, hoewel de werf alle medewerking krijgt van de marine en overheid, Damen niet vanzelfsprekend aan iedereen kan leveren. Ook voor marineschepen bestaat in Nederland logischerwijs een wapenexportbeleid. Damen liep dan ook al snel op de eerste klip. Het leveren aan Indonesië lag gevoelig vanwege allereerst het conflict in Oost-Timor en daarna dat in Atjeh. In die laatste provincie werden marineschepen met Nederlandse technologie ingezet, zoals werd onthuld door het radioprogramma Argos.(3)

Brief van Bot

De lobby liet het er niet bij zitten. Minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot zond een brief naar de Jakarta Post die op 25 augustus 2004 werd geplaatst om zijn steun aan de aankoop openbaar te maken. Wapenleveranties aan Indonesië waren jarenlang getroffen door exportverboden en zo liet de Minister zien dat het de Nederlandse overheid ernst was.

ING en Rabobank

De betrokkenheid van de overheid bleek ook uit het feit dat ze bereid was de exportkredieten van Rabobank en ING te herverzekeren bij de kredietverzekeringsfaciliteit van de overheid (beheerd door Atradius Dutch State Business, DSB). Binnen de Rabobank ontstond oppositie bij de zelfstandige lokale Rabobanken tegen de financiering van de wapendeal. 

Deskundige

Een gerenommeerd universitair bewapeningsdeskundige werd door Rabobank Nederland binnengehaald en op grond van zijn bevindingen stelde de afdeling Commissie Ethiek van de Rabobank Groep – geheel tegen eerdere publicaties van de deskundige, inclusief een proefschrift waarin de levering van korvetten aan Indonesië een belangrijke rol speelt – tijdens een bijeenkomst in 2006 met Stop Wapenhandel dat het niet om een wapenleverantie ging, maar om marineschepen. Ogenschijnlijk alleen om de oppositie van filiaalhouders tegen de order weg te nemen. Zo gaat het blijkbaar.

Admiraal

In het kader van de lobby is de brief van een Nederlandse admiraal aan de opperbevelhebber van de Indonesische marine uit september 2003 nog wel het meest opmerkelijk. Deze stelde: “Als u besluit voor dit project in zee te gaan met marinewerf De Schelde, zal mijn marine u daarbij met groot enthousiasme steunen.”(4)

Kamerdebat

Aan deze specifieke levering werd uiteindelijk en heel uitzonderlijk in 2006 een Kamerdebat gewijd waarin de Minister van Buitenlandse Zaken Bot zijn beste beentje in dienst van de levering weer voorzet.(5)

Kaap gerond

De levering van vier 9113-klasse Sigma korvetten kon na 'zorgvuldige' weging doorgaan. Voor de vier komt twee-aan-twee in 2006 en 2008 een wapenexportvergunning van € 278 miljoen: samen ruim een half miljard euro. De lobby had zijn werk gedaan. Ben Bot komen we vaker tegen als lobbyist. Damen kon van start. De eerste kaap was succesvol gerond. Meer leveringen zouden volgen.

Fregatten

Inmiddels zijn de schepen geleverd en is het bedrijf bezig met een tweede order voor Jakarta. Nu gaat het om twee Sigma geleide wapen fregatten, van de 10514-klasse. Het eerste staat voor € 355 miljoen in de lijst met wapenexportvergunningen. Het tweede voor € 345 miljoen. Het eerste is begin 2017 geleverd. Het tweede werd eind 2017 in dienst gesteld.(6) De assemblage vond in Indonesië plaats, waarheen de onderdelen verscheept zijn.(7) 

Normaliseren

De zwaarste marineschepen die Nederland aan Indonesië leverde, stuitten op de minste bezwaren. Soeharto was verdwenen. De grote conflicten (Atjeh, West-Papoea, Oost-Timor) behoorden tot het verleden. Discriminatie van minderheden en vrouwen behoorden nog wel tot het idioom van die marine. Af-en-toe wordt een schot gelost op een onschuldige, maar het Indonesische leger belooft de misdaden uit het verleden te onderzoeken (zonder duidelijk te maken wanneer) en daarmee lijkt het leger zich te normaliseren in een regio die steeds verder militariseert.

Relaties

Om de relaties warm te houden staat Damen in oktober op de maritieme beurs in Jakarta met een patrouille schip (Stan 5009) en multi purpose vaartuig.(8) Het bedrijf heeft ook partners en vestigingen in het land (zie een kaartje bij een eerder blog in deze serie).

Bedrijfsprofiel van het Nederlandse scheepsbouw conglomeraat Damen
	4 Marokko Riyad & Mexico	8 ks Caraïben & Ecuador	12 lobby activiteiten
1 De start	5 Pakistan en Australië	9 Roemeense scheepsbouw	13 lobby Europees
2 Overzicht	6 Kleine schepen (ks)	10 landingsschepen	14 lobby internationaal
3 Schepen voor Indonesië	7 ks de VS en verder	11 rumoer over schandalen
Op dit blog veel meer berichten waarin Damen een rol speelt. Vind ze met de zoekfunctie.

Eindnoten:

1) Zie voor een overzicht: Wiki; Sigma-class corvette.
2) Zie voor een overzicht Levering korvetten aan Indonesië, Martin Broek, mei 2014.

3), 'Korvetten voor Indonesië', VPRO Argos, 3 september 2004.

4) Een vertaling van de brief in Martin Broek, 'Marineschepen naar Indonesië', Campagne tegen Wapenhandel, pp. 25, september 2004, p. 8.

5) 'Verslag van een Algemeen Overleg op 25 okober 2006 over brief van de staatssecretaris van Economische Zaken en de minister van Buitenlandse Zaken met betrekking tot de afgifte van een vergunning voor de uitvoer van twee korvetten naar Indonesië, Tweede Kamer 22054, nr. 114.

6) DSNS delivers first SIGMA 10514 PKR to Indonesian MoD, Naval Technology, 7 februari 2017
7) Bakker delivers electrical propulsion system for Indonesia’s second PKR, Naval Technology, 15 december 2017. 

8) DAMEN SHIPYARDS; Stand: MF28