Laatst bijgewerkt 6 januari 2020 (i.v.m. Lybië)
 |
| Harriët Slager met D'66 MEP Miltenburg bij Fokker, Helmond |
Het werk is niet alleen voor Damen, maar ook voor Netherlands Maritime Technology (waarin Damen ook participeert). Meer dan een ton per jaar wordt er niet uitgeven. Het is een bescheiden activiteit.
Fokker/GKN
Tot voor
kort werd ook Fokker vanuit dit kantoor bediend, maar het bedrijf is
overgenomen door het Engelse GKN en heeft nu eigen lobby faciliteiten
(3) met een takenpakket voor Brusselse lobby dat naadloos aansluit op
wat GKN vauit Londen richting Brussel onderneemt.(4)
Vinger
aan de pols
Voor Damen let het lobbykantoor op ontwikkelingen rond Staatssteun,
handel (TTIP/ EU-China/ CETA/South-Korea), Horizon 2020 (EU
onderzoeks- en innovatieprogramma met bijna € 80 miljard voor de
jaren 2014 tot 2020), en defensie-industrie dossiers (EDA/R&T).
Het is vooral een vinger aan de pols. Het heeft zowel civiele als militaire kanten. Onlangs is de samenwerking met
de Shipyards' and Maritime Equipment Association (beter bekend als
SEA Europe) versterkt.(5) De stem van de civiele en marine
scheepsbouw in Europa heeft ruim 5 mensen fulltime aan het werk in
Brussel. Harriët Slager trekt bij SEA Europe in, zo heeft Damen meer
invloed.
Transparantie
Het
rapportage systeem over de lobbyactiviteiten van bedrijven lijkt
transparantie te geven, maar dat Damen in een aantal EU-fora zit, zie
je aan die rapportages niet af. Daarvoor moet je weer verder zoeken.
Verschillende
Europese programma's
In
2014 adopteerde de Europese Unie een Maritieme Veiligheidsstrategie.
Daarmee kwam ook de militaire scheepsbouw en marine technologie in
zicht. Want zonder maritiem militaire industriële basis is er voor
een dergelijke strategie geen basis, zo klonk het.(6) Er kwam ook een
vraag naar middelen. Het Europese Wapen Agentschap (EDA), deel van de
EU, liet onderzoek doen geleid door SEA Europe.(7)
Damen
De
marine afdeling van SEA Europe wordt geleid door Willem Laros
medewerker van het
Nederlandse Damen.(8) Laros was ook al betrokken bij het
aanjagen van de aandacht voor de scheepsbouw vanuit het platform
Waterborn (9) en is een bestuurlijke duizendpoot in de Europese en
Nederlandse maritieme wereld.
Afstand
SEA Europe wordt bij het uitvoeren van de studie bovendien ondersteund door het Nederlandse Damen, Franse DCNS, Italiaanse Fincantieri, Spaanse Navantia en Duitse TKMS. Gezamenlijk trachten ze een samenhangende visie te ontwikkelen op de Europese militair maritieme industriële basis en prioriteiten voor beleid te bepalen. (Hoe belangrijk die militair maritieme tak binnen de Europese scheepsbouw is, blijkt uit de toegevoegde figuren.) Dat de scheepsbouwers onderzoek doen naar hun rol binnen de Europese defensie lijkt een logische constructie, de sector weet immers van de hoed en de rand. Anderzijds: we hebben voor dergelijke onderzoeken in Europa wetenschappers, sociologen, economen e.d. Partijen met enige afstand tot de belangen van de industrie. Die onafhankelijkheid is nu helemaal ver te zoeken.
Meer
geld
Het
is gezien de deelnemers dan ook niet verwonderlijk dat een
belangrijke uitkomst van het onderzoek is dat er meer geld nodig is
voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie (RDI), zowel op nationaal
als Europees niveau. Daarin zou binnen het volgende
meerjarenprogramma voor RDI dat start in 2121 moeten zijn voorzien:
“Dat is essentieel voor
het bestaan op lange termijn van de Europese marine industrie.”(10
EDA en de Europese Commissie moeten meer ondersteuning
geven. Bovendien moet EDA een platform bieden aan de belangrijkste
spelers op militair maritiem gebied om te komen tot meer samenwerking
en afstemming van RDI programma's. Militaire scheepsbouw verdwijnt
als het te weinig oplevert, zo waarschuwen de onderzoekende
partijen.(11)
Rapport
Rapport
De marine industrie valt niet onder een recent onderzoek door de Europese Commissie naar Europese scheepsvaart industrie, maar ze neemt deze wel zeer nadrukkelijk mee, want ze is zo belangrijk (§ 3.7). Dat belang is onmiskenbaar. Zo'n 60 procent van de wereldwijde marine exporten komt voor rekening van Europa (p. 59). De belangrijkste aanbeveling met betrekking tot de militaire scheepsbouw is om ze zoveel mogelijk met de civiele sector te laten versmelten en het onderscheid weg te nemen.(12)
Leonardo
De
Italiaanse firma Leonardo heeft het eerste militaire
onderzoeksproject gefinancierd uit Defensiefonds van de Europese Commissie
binnengesleept: OCEAN2020. In eerste instantie gaat het om
vijfendertig miljoen euro. Een bedrag dat nog flink op kan lopen. Het
richt zich op het integreren van verschillende onbemande maritieme
wapensystemen (uav's zoals vliegtuigen en helikopters en oppervlakte
en onderwater drones) met marine commando- en controlecentra en de
uitwisseling van informatie via satellieten naar land. Er zijn 42
bedrijven uit 15 landen bij betrokken.(13) Het Nederlandse TNO
behoort wel tot de uitverkorenen, en ook het Israëlische IAI, maar
Damen niet, ondanks de betrokkenheid bij de lobby en activiteiten op
het gebied van onbemande vaartuigen.(14)
Vluchtelingen
In
2013 schreef Follow the Money kort over de levering van acht Damen
kustwachtbootjes van 16 meter om de 2000 kilometer lange kustlijn van Libië te
bewaken. De bemanning zou in Nederland worden opgeleid. Er kunnen zes
passagiers meegenomen worden, zoals douaniers, militairen, politie
e.d. Journalist Dekker van FtM was niet onder de indruk. “Het
is nauwelijks een mega-order te noemen,” schreef
hij geringschattend.(15) Maar de levering stond niet op
zichzelf. Damen leverde zo'n negentig schepen aan Libië, zowel
militair als civiel.(16)
Mishandeling
Een
kleine twee weken geleden deed Lighthouse Reports verslag van de
inzet van Damen schepen bij het aanhouden van vluchtelingen voor de
kust van Libië. De schepen zijn van wapens voorzien, één is in
handen van een militie gevallen en: “Een van de
vaartuigen is in handen van een militie die volgens een rapport van
de Verenigde Naties uit juni 2017 bij mensensmokkel betrokken is. Ook
duiken de boten in 2016 en 2017 op bij verschillende incidenten met
vluchtelingen. Bij een van die incidenten, op 21 oktober 2016, zouden
twintig tot dertig vluchtelingen zijn omgekomen,” meldt
Lighthouse op de site.(17) Volgens Europese regels zouden dergelijke
schepen onder de wapenexportregels vallen. Of dat zo is, wordt nu
uitgezocht.
Stop Wapenhandel stelt
dat als het niet gaat om militaire vaartuigen, maar wel sprake is van
militaire kenmerken dat vaartuigen dan wel
wapenexportvergunningplicht vallen.
De EU hanteert een gemeenschappelijke lijst van militaire goederen, waarin is vastgelegd welke als militaire kenmerken moeten worden beschouwd.(18) Op pag. 18 van deze lijst: “2. andere dan in ML9a.1 bedoelde oppervlakteschepen, met één of meer van de volgende elementen bevestigd op of ingebouwd in het vaartuig: a. machinegeweren als bedoeld in ML1., of wapens als bedoeld in ML2., ML4., ML12. of ML19., of 'bevestigingspunten' of versterkte punten voor wapens met een kaliber van 12,7 mm of meer.” (19)
Misschien is het geforceerd, zeker gezien het verschuivende vertoog rond veiligheid, om een verschil te maken tussen niet patrouille schepen voor politie-, kustwacht- en douanetaken en militaire schepen, maar er valt ook wel iets voor in te brengen. Bovendien valt uit de beelden niet op te maken van welke kenmerken bij deze patrouilleboten sprake is. Maar ook zonder militaire kenmerken had de regering voor deze export een catch-all vergunningplicht op kunnen leggen onder de dual-use regeling, omdat voor Libië een wapenembargo gold, zo stelt de vredesorganisatie vast. Een visie die later over werd genomen door de Nedelrandse regering, zo blijkt uit antwoorden op Kamervragen.(19)
De boten zijn inmiddels ook opgenomen in het onderzoek van het VN-panel dat onderzoek doet naar Libische wapen in- en uitvoer. (20)
De EU hanteert een gemeenschappelijke lijst van militaire goederen, waarin is vastgelegd welke als militaire kenmerken moeten worden beschouwd.(18) Op pag. 18 van deze lijst: “2. andere dan in ML9a.1 bedoelde oppervlakteschepen, met één of meer van de volgende elementen bevestigd op of ingebouwd in het vaartuig: a. machinegeweren als bedoeld in ML1., of wapens als bedoeld in ML2., ML4., ML12. of ML19., of 'bevestigingspunten' of versterkte punten voor wapens met een kaliber van 12,7 mm of meer.” (19)
Misschien is het geforceerd, zeker gezien het verschuivende vertoog rond veiligheid, om een verschil te maken tussen niet patrouille schepen voor politie-, kustwacht- en douanetaken en militaire schepen, maar er valt ook wel iets voor in te brengen. Bovendien valt uit de beelden niet op te maken van welke kenmerken bij deze patrouilleboten sprake is. Maar ook zonder militaire kenmerken had de regering voor deze export een catch-all vergunningplicht op kunnen leggen onder de dual-use regeling, omdat voor Libië een wapenembargo gold, zo stelt de vredesorganisatie vast. Een visie die later over werd genomen door de Nedelrandse regering, zo blijkt uit antwoorden op Kamervragen.(19)
De boten zijn inmiddels ook opgenomen in het onderzoek van het VN-panel dat onderzoek doet naar Libische wapen in- en uitvoer. (20)
Turkse kustwacht
Hoewel
Damen bij OCEAN2020 de boot miste, leverde het wel zes vaartuigen aan
Turkije. Het ging om de bouw van Damen 1906 reddingsschepen op grond
van EU subsidie rond vluchtelingenprogramma. Ze zijn drie meter
langer dan de schepen waarover Libië beschikt. “Ze zullen
worden ingezet om vluchtelingen te redden,” heet het mooi.(21)
Het hoofd van de EU-delegatie in Turkije, Christian Berger, stelde in
zijn rede bij de levering van de eerste twee: “De aanhoudende
inzet van de Turkse kustwacht is cruciaal bij het redden van mensen
in de Egeïsche en Middellandse Zee. De EU is trots om aan deze inzet
bij te kunnen dragen.”(22)
De
EU-ambassadeur had blijkbaar wat gemist. “De Turkse kustwacht
viel een dunne opblaasboot vol met mannen, vrouwen en kinderen aan in
een poging om te voorkomen dat ze Griekenland zouden bereiken, wordt
aangenomen,” schreef de Engelse Independent met een klein
voorbehoud. Het is niet moeilijk de lange lijst voorbeelden voor en
na de levering te laten volgen.(23) Het afsluiten van de Europese
grenzen is op zich een lucratieve markt. Damen weet zich daarbij in
de kijker te spelen.
(Er
verschijnt een rapport van Mark Akkerman door het Transnational
Institute en Stop Wapenhandel over de militaire bewaking van de
Europese grenzen, waarin vast veel meer over deze materie.)
Bedrijfsprofiel
van het Nederlandse scheepsbouw conglomeraat Damen
|
|||
1
De
start
|
|||
6
Kleine
schepen (ks)
|
|||
Op
dit blog veel meer berichten waarin Damen een rol speelt. Vind ze
met de zoekfunctie.
|
|||
Eindnoten:
1) Bij voorbeeld:
STAGEPLEK IN BRUSSEL AANGEBODEN BIJ : EU BRUSSELS OFFICE Netherlands
Maritime Technology (Dutch Shipbuilders and Equipment Suppliers
Association) Damen Shipyards Group, bezocht 25 januari 2018
2) Damen Shipyards
Group (Damen), bezocht 25 januari 2018
3) Fokker
Technologies (Fokker)
4) GKN
(https://lobbyfacts.eu/representative/9bcad40877fc40a4868540c632ca8c2a/gkn).
Iets uitgebreider pakket hier: 'GKN seeks Head of EU Public Affairs',
8 juni 2017
(http://politjobs.eu/jobs/gkn-seeks-head-of-eu-public-affairs/).
5) 'Lobby in
Brussel uitgebreid', Netherlands Maritime Technology, 26 juli 2017
(https://maritimetechnology.nl/lobby-brussel-uitgebreid/).
6) Latest News,
European Defence Agency, Brussels - 6 oktober 2016,
(https://www.eda.europa.eu/info-hub/press-centre/latest-news/2016/10/06/eu-naval-industry-in-good-shape-but-more-r-t-investment-needed-study-says).
7) 'EU naval
industry in good shape but more R&T investment needed, study
says', EDA magazine: European Defence Matters, 2016 Issue 11, pp.
20-21
(https://www.eda.europa.eu/webzine/issue11/focus/eu-naval-industry-in-good-shape-but-more-r-t-investment-needed-study-says);
en SEA Europe (Shipyards & Maritime Equipement Association)
(http://www.seaeurope.eu/aboutUs).
8) 'Sea naval',
met als voorzitter Willem Laros senior advisor van de Damen Shipyards
Group naast secretaris Pierre Perrocheau van de Franse Naval Group en
voor SEA Europe. Die laatste behartigd de Franse belangen bij het
coördineren en organiseren van H2020 R&D. Hij is betrokken bij
de “Blue Growth Working Group.”
(http://www.transport-ncps.net/wp-content/uploads/plikownia/TOOLbox/toolbox/MARITIME/WATERBORNE%20-%20Maritime%20European%20Technology%20Platform/WATERBORNE_BG_6_WG_Presentation_2015.pdf).
9) Waterborne –
Current Status
https://www.waterborne.eu/media/10467/waterborne_current-status.pdf
Bedoeld om om gezamenlijk onderzoek op poten te zetten naar nieuwe
schepen en wat is ingebed in de programma's van de Europese Commissie
(http://vftf.eu/wp-content/uploads/2016/06/VftF-Members.pdf).
10) 'EU naval
industry in good shape but more R&T investment needed, study
says', EDA magazine: European Defence Matters, 2016 Issue 11, pp.
20-21.
11)
(https://www.eda.europa.eu/docs/default-source/procurement/fns2-final-executive-summary.pdf).
12) 'Study
on new trends in globalisation shipbuilding and marine supplies –
consequences for European industrial and trade policy', BALance
Technology Consulting GmbH, in opdracht Europese Commissie, ©
European Union, 2017
(https://maritimetechnology.nl/media/European-Commission-2.pdf).
13) Tom Kington,
'Leonardo to head EU research program on unmanned naval systems', 12
januari 2018
(https://www.defensenews.com/industry/2018/01/12/leonardo-to-head-eu-research-program-on-unmanned-naval-systems/). Het is neit het enige EU programma dat zich op drones richt. Ook wordt gewerkt aan kunstmatige intelligentie om drones te kunnen laten zwermen, zie: Peter
Teffer, 'EU funds anti-terror X-ray vision and drone brains', EU
Observer, 2 februari 2018, (https://euobserver.com/science/140809).
14) In Nederland
richt het bedrijf zich op een civiele toepassing van een autonoom
vaartuig. Dit in het kader van het Nederlandse Maritieme Cluster.
Andrew Spurrier, 'Dutch maritime group to launch first autonomous
vessel by 2019', , IHS, 30 januari 2019
(https://fairplay.ihs.com/commerce/article/4296956/dutch-maritime-group-to-launch-first-autonomous-vessel-by-2019).
15) Jacob Gelt
Dekker, 'President Margriet, sorry, Margarief', 4 maart 2013
(https://www.ftm.nl/artikelen/president-margriet-sorry-margarief).
16) 'BUILDING
VALUED RELATIONSHIPS IN LIBYA FOR MORE THAN 35 YEARS', 21 mei 2014
(https://magazine.damen.com/countries/building-valued-relationships-in-libya-for-more-than-35-years/).
17) 'Ontwijkt
Damen de wapenexportregels?', 19 januari 2018
(https://www.dutcharms.nl/news/6iNHa3lXVKm4AWaScqQsaQ?_sp=7f0a6b09-bb39-4c18-be14-4d18e01818fa.1517323143486).
18)
Gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen,
door de Raad vastgesteld op 14 maart 2016, eerder
aangehaald in Deel
6 Damen serie 'Kleine schepen', noot 8
(http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52016XG0406(01)&from=EN).
19) Antwoorden
door Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
Kaag van Kamervragen Lid Diks (GroenLinks) over de levering van uit
Nederland afkomstige wapens en patrouilleboten aan (para)militaire
entiteiten in Libië Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de
schriftelijke vragen gesteld door het lid Diks over de levering van
uit Nederland afkomstige wapens en patrouilleboten aan
(para)militaire entiteiten in Libië, kenmerk 2018Z19401, 16 november
2018, zie antwoord op vraag 4.
(https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2018/11/16/beantwoording-kamervragen-over-de-levering-van-uit-nederland-afkomstige-wapens-en-patrouilleboten-aan-paramilitaire-entiteiten-in-libie/beantwoording-kamervragen-over-de-levering-van-uit-nederland-afkomstige-wapens-en-patrouilleboten-aan-paramilitaire-entiteiten-in-libie.pdf)20) Final report of the Panel of Experts on Libya established pursuant to Security Council resolution 1973 (2011), United Nations Security Council, S/2019/914, 9 december 2019 https://undocs.org/S/2019/914).
21) Burak Eke Bekdil, 'Turkey's naval ambitions boosting local industry,' Defense News 17 juli 2017 (https://www.defensenews.com/naval/2017/07/17/turkey-s-naval-ambitions-boosting-local-industry/).
22) Turkish Coast
Guard Command takes delivery of Damen Search and Rescue Vessels, SWZ
Maritime, 7 juli 2017
(http://zmtest.swzonline.nl/news/8562/turkish-coast-guard-command-takes-delivery-damen-search-and-rescue-vessels).
23) Laura Pitel,
'Refugee crisis: Turkish coastguard 'attacks boat packed with
migrants'; Allegations will exacerbate concerns about the treatment
of refugees by Turkey amid accusations of harsh tactics', 18 maart
2016
(http://www.independent.co.uk/news/world/europe/refugee-crisis-turkish-coastguard-attacks-boat-packed-with-migrants-a6939936.html);
'Press release: Turkish Coast Guard attacks refugee boat in Greek
waters', November 12, 2017
(http://www.refugeerescue.co.uk/latest-news/2017/11/12/press-release-turkish-coast-guard-attacks-refugee-boat-in-greek-waters).
